Ο νευρογλωσσικός προγραμματισμός (NLP) είναι ένα σύνολο δεξιοτήτων που αποκαλύπτουν το είδος της επικοινωνίας που έχουμε, με τον εαυτό μας και τους άλλους. Με άλλα λόγια, ο εσωτερικός και ο εξωτερικός μας διάλογος. Αλλά περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, ο NLP είναι μια ψυχολογική προσέγγιση σχετικά με την ανάλυση επιτυχημένων στρατηγικών και πώς αυτές μπορούν να εφαρμοστούν σε έναν στόχο. Σχετίζεται με το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλός μας και πώς να αλλάξουμε τις αρνητικές σκέψεις, τον τρόπο έκφρασης και τα πρότυπα συμπεριφοράς που μαθαίνουμε στην διάρκεια του χρόνου που καταγράφονται στο υποσυνείδητό μας μέσω της επανάληψης και της εμπειρίας.
Τι σημαίνει το όνομα
Ο νευρογλωσσικός προγραμματισμός NLP περιγράφει την θεμελιώδη δυναμική μεταξύ του μυαλού (νευρώνες) και της γλώσσας (γλωσσικές) και πώς η αλληλεπίδρασή τους επηρεάζει το σώμα και τη συμπεριφορά μας (τον προγραμματισμό μας).
- ΝΕΥΡΟ: Αναφέρεται στο μυαλό ή στον εγκέφαλο, ιδιαίτερα στις διαφορετικές στάσεις ή καταστάσεις σώματος-νου και πώς επηρεάζουν την επικοινωνία και την συμπεριφορά. Ο NLP μας διδάσκει με μεθοδικό τρόπο πώς να διακρίνουμε αυτές τις στάσεις και να αναπτύσσουμε νοητικούς χάρτες για το πώς συμβαίνουν και αλλάζουν τα πράγματα.
- ΓΛΩΣΣΙΚΟΣ: Όλες οι στάσεις σώματος-νου αποκαλύπτονται στην έκφραση και στην μη λεκτική επικοινωνία μας (στάση σώματος και εκφράσεις). Χρησιμοποιώντας τη γλώσσα ως εργαλείο, αποκτούμε πρόσβαση στις εσωτερικές λειτουργίες του νου μας. Τα γλωσσικά πρότυπα NLP μας διδάσκουν πώς να έχουμε πρόσβαση σε ασυνείδητες πληροφορίες που αλλιώς θα παρέμεναν ασαφείς και άγνωστες.
- ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ: Αυτό είναι απλά μια αναφορά στην ικανότητα του νου να αλλάξει τα πρότυπα σκέψης και τις καταστάσεις του. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας, το 95% στην πραγματικότητα, οδηγείται από τον αυτόματο πιλότο. Ένας εκπαιδευμένος επαγγελματίας του NLP γνωρίζει πώς είναι δομημένα αυτά τα ξεπερασμένα προγράμματα και πως μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτά μέσω συνομιλίας.
Η ιστορία του νευρογλωσσικού προγραμματισμού
Ο NLP δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1970 από τους Ρίτσαρντ Μπάντλερ (Richard Bandler), επιστήμονα της πληροφορικής και μαθηματικό και τον Τζον Γκράϊντερ (John Grinder), Αμερικανό γλωσσολόγο, στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στη Σάντα Κρουζ, Ηνωμένων Πολιτειών. Ο NLP έγινε γνωστός αφού κυκλοφόρησε το πρώτο τους βιβλίο το 1975, με τίτλο «Structure of Magic: A Book about Language of Therapy» (Δομή της Μαγείας: Ένα βιβλίο για την γλώσσα της θεραπείας). Σε αυτό, τόνισαν ορισμένα πρότυπα επικοινωνίας που θεωρούσαν εξαιρετικά. Σε αυτό, τόνισαν ορισμένα πρότυπα επικοινωνίας που θεωρούσαν εξαιρετικά.
Σε αυτό το βιβλίο, παρουσιάστηκαν τα μετα-μοντέλα NLP (εκμάθηση μέσω παρατήρησης), μια νέα τεχνική που προσδιόρισε τα γλωσσικά πρότυπα που αντικατοπτρίζονται σε βασικές ανθρώπινες γνωστικές διαδικασίες. Ήταν η αρχή του θετικού/αρνητικού αυτοδιαλόγου όπως τον γνωρίζουμε σήμερα. Δεδομένου ότι ο λόγος και κυριότερα ο προφορικός λόγος έχουν την δύναμη να επηρεάσουν την σκέψη, εννοείται ότι με την πάροδο του χρόνου ο αρνητικός αυτοδιάλογος δημιουργεί μια αυτοδίδακτη αυτοκαταστροφική προφητεία. Σε βάθος χρόνου ο θετικός αυτοδιάλογος θα έχει το αντίστοιχο αποτέλεσμα.
Μεγάλο μέρος του βιβλίου βασίστηκε στο έργο της «Βιργινία Σάτιρ» (Virginia Satir) μητέρα της Οικογενειακής Θεραπείας, του «Φριτς Περλς» (Fritz Perls) και του «Μίλτον Έρικσον» τους οποίους ο Μπάντλερ ακολουθούσε σε περιοδείες και σπούδαζε δίπλα τους για χρόνια. Ενσωμάτωσε επίσης τεχνικές και θεωρίες από άλλους καταξιωμένους επαγγελματίες ψυχικής υγείας και ερευνητές της εποχής όπως τον «Νόαμ Τσόμσκι» (Noam Chomsky), τον «Γρέγκορι Μπέϊτσον» (Gregory Bateson), τον «Κάρλος Καστανιέδα» (Carlos Castaneda) και τον «Άλφρεντ Κορζίνσκι» (Alfred Korzybski).
Αφού οι Μπάντλερ και Γκράϊντερ άρχισαν να προωθούν την μέθοδο τους ως εργαλείο εκπαίδευσης στο πως να πετύχει κάποιος, το ενδιαφέρον για τον NLP άρχισε να αυξάνεται προς τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Σήμερα, ο NLP χρησιμοποιείται ευρέως και σε ευρύ φάσμα κλάδων, όπως την συμβουλευτική και εκπαίδευση, την ιατρική, του δικαίου, των επιχειρήσεων, των τεχνών του θεάματος όπως μουσική, χορός, ηθοποιία, του αθλητισμού και του στρατού.
Πώς λειτουργεί ο NLP γενικά
Το μεγαλύτερο μέρος της μάθησής μας βασίζεται σε μια στρωματοποιημένη διαδικασία που συνεχώς ενισχύεται με την πάροδο του χρόνου. Αυτό σημαίνει ότι χτίζουμε στις πεποιθήσεις μας με βάση την ποιότητα (θετική-αρνητική) και την ποσότητα των εμπειριών μας. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός επαναλήψεων και όσο πιο δυνατά είναι τα συναισθήματα που σχετίζονται με τις εμπειρίες μας, τόσο πιο δυνατό και βαθιά ριζωμένο το πρόγραμμα.
Αυτό σημαίνει ότι βασιζόμαστε σε καθιερωμένα πρότυπα συμπεριφοράς που εγκαθιστούμε από την αρχή της ύπαρξής μας, ως τρόπο απλοποίησης της ζωής ώστε να λειτουργούμε με σχετική ευκολία και ρευστότητα. Δεν επαναξιολογούμε την έννοια των πραγμάτων κάθε φορά που αντιμετωπίζουμε κάτι καινούργιο, αλλά βασιζόμαστε σε αυτό που «μοιάζει» με τη νέα εμπειρία στον προγραμματισμό που έχουμε ήδη καθιερώσει. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται αυτόματος πιλότος. Ο αυτόματος πιλότος σημαίνει ότι ζούμε ασυνείδητα και σύμφωνα με τον προγραμματισμό μας, ο οποίος αποτελείται από συνήθεις σκέψεις, συναισθήματα, αντιδράσεις, πεποιθήσεις και παραδόσεις. Ο αυτόματος πιλότος είναι υπνωτικός στη φύση του, γι ‘αυτό κάνουμε πράγματα χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι τα κάνουμε. Για να αλλάξει αυτόν τον τρόπο σκέψης ο NLP, επαναπρογραμματίζει μέσω ύπνωσης.
Η μοντελοποίηση, η δράση και η αποτελεσματική επικοινωνία είναι βασικά στοιχεία στον NLP. Αν κατανοήσουμε πώς κάποιος ολοκληρώνει επιτυχημένα μια εργασία, μπορούμε να τον αντιγράψουμε ώστε να έχουμε παρόμοια αποτελέσματα. Εξαιτίας αυτού, ο NLP θεωρεί ότι κάθε ανθρώπινη δράση είναι θετική επειδή παρέχει περισσότερη εμπειρία σε οποιοδήποτε θέμα. Επομένως, εάν ένα σχέδιο αποτύχει ή συμβεί το απροσδόκητο, η εμπειρία δεν είναι ούτε καλή ούτε κακή – απλώς παρουσιάζει περισσότερες χρήσιμες πληροφορίες.
Οι Μπάντλερ και Γκράϊντερ πρότειναν ότι όλοι έχουν έναν προσωπικό χάρτη πραγματικότητας. Αναλύοντας τις δικές μας προοπτικές μας καθώς και των άλλων, δημιουργούμε μια συστηματική επισκόπηση κάθε κατάστασης. Κατανοώντας μια σειρά προοπτικών, ο χρήστης αποκτά πληροφορίες. Οι αισθήσεις είναι ζωτικής σημασίας για την επεξεργασία των διαθέσιμων πληροφοριών και επηρεάζουν την δυναμική του νου-σώματος. Ο NLP είναι μια βιωματική προσέγγιση.
Επομένως, εάν ένα άτομο θέλει να κατανοήσει μια κατάσταση, πρέπει να την αναδημιουργήσει ενώ εκτελεί τα ίδια βήματα για να μάθει από την εμπειρία.
Οι 6 Ιεραρχίες ή Επίπεδα Αλλαγής κατά τον NLP
Ο NLP πιστεύει ότι υπάρχουν φυσικές ιεραρχίες στον τρόπο μάθησης, επικοινωνίας και αλλαγής. Τα έξι λογικά επίπεδα αλλαγής, ξεκινώντας από το υψηλότερο και σε σειρά σπουδαιότητας είναι:
- ΣΚΟΠΟΣ & ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Ως πρώτο βήμα στην διαδικασία αλλαγής, αυτό μπορεί να είναι η συμμετοχή σε κάτι ανώτερο του εαυτού μας. Η αλλαγή αποκτά μεγαλύτερη σημασία από έναν αυτοεξυπηρετούμενο σκοπό. Μπορεί να βασίζεται στη θρησκεία (το θέλημα του Θεού για εμάς), στην ηθική (το σωστό) ή σε ένα άλλο σύστημα, όπως ένα επαγγελματικό ιδεώδες για παράδειγμα. Το υψηλότερο επίπεδο αλλαγής είναι όταν ένα άτομο βλέπει τον εαυτό του ως μέρος μιας κοινότητας και επιθυμεί να κληροδοτήσει αυτή τη θετική αλλαγή για το καλό όλων.
- ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ: Η ταυτότητα είναι το ιδανικό άτομο που θέλετε να είστε και το άτομο και θεωρείτε ότι πρέπει να γίνετε για να αναλάβετε τις σχετικές ευθύνες και τους ρόλους που παίζετε και θέλετε να παίζετε στη ζωή. «Ποιός είμαι?» και «Πώς μπορώ να έχω θετική επιρροή;» είναι ερωτήσεις που απαντώνται εδώ.
- ΠΙΣΤΕΥΩ & ΑΞΙΕΣ: Αυτά είναι τα δικά σας συστήματα πεποιθήσεων και τα θέματα που έχουν μεγαλύτερη σημασία για εσάς, για τα οποία θα ξεπεράσετε τα δικά σας εμπόδια για να τα πετύχετε.
- ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ & ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ: Αυτά είναι τα σύνολα δεξιοτήτων σας και όλα τα πράγματα που μπορείτε να κάνετε.
- ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ: Οι συμπεριφορές είναι οι συγκεκριμένες ενέργειες που εκτελείτε. Το να μην θέλετε πλέον μια συγκεκριμένη συμπεριφορά και να θέλετε να συμπεριφέρεστε αλλιώς είναι μέρος αυτής της διαδικασίας αλλαγής.
- ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ: Το περιβάλλον σας είναι το πλαίσιο στο οποίο τοποθετείστε, συμπεριλαμβανομένων τυχόν άλλων ανθρώπων γύρω σας. Οι γονείς σας, τα αγαπημένα σας πρόσωπα, οι άνθρωποι που θαυμάζετε κλπ. Αυτό είναι το χαμηλότερο επίπεδο αλλαγής.
Σκοπός κάθε επιπέδου είναι να οργανώσει με λογικό τρόπο και να κατευθύνει τις πληροφορίες που περιέχει. Ως αποτέλεσμα, μία αλλαγή σε χαμηλότερο επίπεδο μπορεί να προκαλέσει αλλαγές σε υψηλότερο, καθώς η αλλαγή θα φέρει μια νέα επίγνωση και προοπτική. Σύμφωνα με τη θεωρία του NLP, μια αλλαγή σε υψηλότερο επίπεδο θα οδηγήσει αντίστοιχα σε αλλαγές στα χαμηλότερα επίπεδα.
Πώς λειτουργεί ο NLP στην θεραπεία
«Ο χάρτης δεν είναι η περιοχή» είναι το πιο γνωστό απόφθεγμα του Άλφρεντ Κορζίμπσκι και μια βασική έννοια του NLP επειδή αναδεικνύει τις διαφορές μεταξύ πεποίθησης (σκέψεις και συμπεριφορά) και πραγματικότητας. Αναφέρεται στο γεγονός ότι κάθε άτομο λειτουργεί εντός της δικής του προοπτικής και όχι βάσει αντικειμενικότητας. Η αντίληψη του καθενός για τον κόσμο είναι ατομική και περιορισμένη επειδή βασίζεται σε προσωπικές σκέψεις και εμπειρίες και επομένως είναι στρεβλή. Ένας θεραπευτής του NLP πρέπει επομένως να κατανοήσει πώς αντιλαμβάνεται το άτομο τον «χάρτη» του και τι επιπτώσεις έχουν αυτές οι αντιλήψεις στον χάρτη του ατόμου για τον κόσμο.
Οποιοσδήποτε «χάρτης του κόσμου» δημιουργείται από δεδομένα που λαμβάνονται μέσω όλων των αισθήσεων (ακουστικά, οπτικά, οσφρητικά, γευστικά ή κιναισθητικά). Αυτές οι πληροφορίες διαφέρουν από άτομο σε άτομο ως προς την ποιότητα και τη σημασία αφού κάθε άτομο επεξεργάζεται τις εμπειρίες του χρησιμοποιώντας το δικό του προτιμώμενο ή πρωτεύον αντιπροσωπευτικό σύστημα ή ΠΑΣ (primary or preferred representational system ή PRS). Στον NLP αυτό το αναφέρεται στον τρόπο που χρησιμοποιεί κάποιος πιο συχνά για να εμφανίσει τις εμπειρίες του και να τις δείξει στον κόσμο.
Οι θεραπευτές του NLP συνεργάζονται αποτελεσματικά με ένα άτομο και προσπαθούν να ταυτιστούν με το ΠΑΣ αυτού του ατόμου για να κατανοήσουν και να χρησιμοποιήσουν τον προσωπικό του χάρτη. Σε αυτό είναι δυνατό να αποκτηθεί πρόσβαση χρησιμοποιώντας ενδείξεις, όπως οι κινήσεις των ματιών, προκειμένου να κατανοηθούν οι σκέψεις και τα πρότυπα συμπεριφοράς, η συναισθηματική κατάσταση και οι προσδοκίες τους. Εξετάζοντας τον χάρτη ενός ατόμου, ο θεραπευτής μπορεί να το βοηθήσει να βρει και να ενισχύσει τις πιο ωφέλιμες δεξιότητες και να το βοηθήσει στην ανάπτυξη νέων στρατηγικών για την αντικατάσταση των μη παραγωγικών. Αυτή η διαδικασία μπορεί να βοηθήσει τα άτομα που βρίσκονται σε θεραπεία να επιτύχουν θεραπευτικούς στόχους και να δημιουργήσουν θετικά αποτελέσματα.
Επειδή ο NLP χρησιμοποιεί την ικανότητα του εγκεφάλου να μαθαίνει γρήγορα, παράγει γρήγορα, διαρκή αποτελέσματα και βελτιώνει την κατανόηση των γνωστικών και συμπεριφορικών μας προτύπων. Επιδιώκει επίσης να οικοδομήσει αποτελεσματική επικοινωνία μεταξύ των συνειδητών και των ασυνείδητων διαδικασιών και να βοηθήσει στην αύξηση της δημιουργικότητας και της ικανότητας επίλυσης προβλημάτων στους ανθρώπους. Μερικοί άνθρωποι συγκρίνουν τον NLP με τη γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (Cognitive Behavioral Therapy or CBT) αλλά το NLP μπορεί να δημιουργήσει θετικές αλλαγές σε λιγότερο χρόνο.
Σε ποιους τομείς βοηθά ο NLP;
Από την δημιουργία του, ο NLP χρησιμοποιείται επιτυχώς για την αντιμετώπιση ενός ευρέος φάσματος θεμάτων. Αυτά περιλαμβάνουν τα ακόλουθα, χωρίς να περιορίζονται μόνο σε:
- Εθισμούς
- Άγχος, φοβίες και πανικό
- Υπερκινητικότητα & Σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής
- Οριακές διαταραχές προσωπικότητας
- Θέματα επικοινωνίας
- Κατάθλιψη
- Εμμονές και καταναγκασμούς
- Μετατραυματικό στρες
- Σχιζοφρένεια
Η προσέγγιση μας
Για πολλά χρόνια έχω καθαρίσει μέσω εκκρεμοσκοπίας την αρνητική ενέργεια των πελατών μου με εκπληκτικά αποτελέσματα. Ωστόσο, έγινε σαφές πολύ νωρίς στην καριέρα μου, ότι παρόλο που η αρνητική ενέργεια καθαρίστηκε και οι άνθρωποι ήταν πλέον ελεύθεροι να αλλάξουν, ωστόσο δεν είχαν απαραίτητα την τεχνογνωσία για το πως. Έτσι, μετά από μια σύντομη περίοδο ευδαιμονίας, επέστρεφαν στα παλιά τους πρότυπα. Κάποιοι επέστρεψαν για περισσότερη θεραπεία, άλλοι όχι.
Καθώς περνούσε ο καιρός, άρχισα να προσθέτω οραματισμό και άλλες τεχνικές προκειμένου να τους και να τους βοηθήσω να αλλάξουν νοοτροπία και συμπεριφορά. Τελικά, αποφάσισα ότι κάποια επίσημη εκπαίδευση στην αλλαγή προτύπων ήταν απαραίτητη και δεν υπάρχει καλύτερος δάσκαλος από τον ίδιο τον συνιδρυτή. Και έτσι ξεκίνησα την εκπαίδευσή μου με τον Ρίτσαρντ Μπάντλερ και άρχισα να ενσωματώνω τον NLP στις συνεδρίες μου. Θεωρώ ότι ο συνδυασμός καθαρισμού αρνητικής ενέργειας και της αλλαγής τρόπου σκέψης είναι εξαιρετικά αποτελεσματικός.
Αν θέλετε να κλείσετε τη συνεδρία σας, παρακαλώ ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ και ακολουθήστε τις οδηγίες.
Ξένια Ιωαννίδου
Ιδρυτής & Master Teacher Εναλλακτικών Θεραπειών
Real Change Academy
