Μια γραμμή Σπαρτιατών πολεμιστών, ντυμένων με χάλκινες πανοπλίες και κόκκινες κάπες, προελαύνει με αυστηρά πρόσωπα κάτω από το χιόνι που πέφτει. Τα χαρακτηριστικά κράνη τους λάμπουν καθώς πλησιάζουν το πεδίο της μάχης.
Το παρελθόν καλεί
Πριν από δεκαπέντε χρόνια, τον Μάϊο του 2010, υπέγραψα το όνομά μου σε μια μήνυση που άναψε φωτιά στην καρδιά μου: την «Μήνυση Κατά του Κράτους», με επικεφαλής τον ατρόμητο Δρ. Δημήτρη Αντωνίου. Σήμερα, μια ειδοποίηση ανάκτησης από το Gmail για ένα παλιό email—minisi.kata@gmail.com—τα έφερε όλα πίσω, σαν παλιρροϊκό κύμα σε μια τρελή, τρελή θάλασσα. Αυτό το email, που δημιουργήθηκε για να υποστηρίξει ένα κίνημα, μοιάζει τώρα με χρονοκάψουλα, κουβαλώντας το βάρος εκείνων των φλογερών, ελπιδοφόρων και σπαραχτικών χρόνων. Καθώς κάθομαι με αυτή την μνήμη, με πλημμυρίζει υπερηφάνεια αλλά και μια ήσυχη θλίψη για όσα πολεμήσαμε και όσα υπομείναμε. Μακριά από την Ελλάδα, αυτό το email ανακίνησε αναμνήσεις από έναν αγώνα που με διαμόρφωσε, φίλους που μου λείπουν και έναν τόπο που λαχταρώ. Η υπερηφάνεια εκείνων των ημερών μπλέκεται με μια βαθιά θλίψη, και νιώθω την ανάγκη να το μοιραστώ μαζί σας.
Όλα ξεκίνησαν όταν ο φίλος μου Τάκης Μακ (με το κωδικό όνομα τότε Μοναχικός Λεγεωνάριος) είδε κάτι που ανάρτησα στο Facebook και με κάλεσε να με ρωτήσει: «Άκουσες για τον γιατρό από την Χαλκίδα;» Αλλά επιτρέψτε μου να σας γυρίσω πίσω σε εκείνες τις μέρες:
Το 2010, η Ελλάδα ήταν γονατισμένη. Η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου, υπέγραψε στις 2 Μαΐου 2010 ένα πακέτο διάσωσης 110 δισ. ευρώ με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και την Ευρωπαϊκή Ένωση για να αποφύγει την χρεοκοπία. Το ΔΝΤ συνεισέφερε 30 δισ. ευρώ, ενώ η ΕΕ παρείχε 80 δισ. ευρώ σε δάνεια. Το τίμημα; Σκληρή λιτότητα που μας συνέθλιψε—περικοπές δαπανών, αυξήσεις φόρων και μεταρρυθμίσεις που υποσχέθηκαν να μειώσουν το έλλειμμα από 15,4% του ΑΕΠ το 2009 σε κάτω από 3% έως το 2014. Όμως το κόστος ήταν απάνθρωπο: η οικονομία μας συρρικνώθηκε κατά 10,1% το 2010, και η ανεργία εκτοξεύτηκε, φτάνοντας το 25,7% έως το 2012. Η Ελλάδα που ήξερα τυλιγόταν στις φλόγες, και δεν μπορούσα να μείνω αδρανής. Η Ελλάδα ασφυκτιούσε, και δεν άντεχα να παρακολουθώ.
Ο Τάκης, ακόμα αγαπητός φίλος σήμερα, μου μίλησε για τον Δρ. Αντωνίου, έναν δικηγόρο από την Χαλκίδα που πίστευε ότι η συμφωνία διάσωσης πρόδωσε το σύνταγμα και την κυριαρχία μας. Η μήνυσή του ήταν μια σπίθα, και εγώ την φούντωσα. Δημιούργησα μια σελίδα στο Facebook, «Μήνυση Κατά του Κράτους», και το email minisi.kata@gmail.com για να ενισχύσω την φωνή του. Σε αυτή την σελίδα και στο προσωπικό μου προφίλ στο Facebook, μοιράστηκα πληροφορίες για τις διαλέξεις του, προώθησα τις ομιλίες του και συσπείρωσα υποστήριξη. Ο Δρ. Αντωνίου με αποκάλεσε «η πρώτη του θαυμάστρια», που ήθρε ως μια «κυματική υποστήριξη από το πουθενά» που του έδωσε ελπίδα και έμπνευση. Αυτά τα λόγια ακόμα ζεσταίνουν την καρδιά μου, παρόλο που πονάνε με νοσταλγία—γιατί μετά τις εκλογές του 2012, απομακρυνθήκαμε, αποξενωθήκαμε, και δυστυχώς παραμένουμε έτσι.
Αυτή ήταν η αρχή των ακτιβιστικών μου χρόνων. Η σελίδα στο Facebook βούιζε από ενέργεια—σχόλια, κοινοποιήσεις, συζητήσεις—μέχρι που, όπως ήταν αναμενόμενο, το Facebook την κατέβασε—σιωπήθηκε, όπως τόσες άλλες φωνές. Η λογοκρισία πόνεσε, αλλά δεν μας σταμάτησε. Η μήνυση, αν και πλέον μια μακρινή ανάμνηση, μου έδωσε κάτι ανεκτίμητο: ομοϊδεάτες φίλους που πίστευαν στον σκοπό μας. Λαχταρώ αυτές τις συνδέσεις, αυτές τις συζητήσεις, αυτή την κοινή φλόγα. Μέχρι το 2018, η Ελλάδα είχε λάβει δάνεια 289 δισ. ευρώ, με 32 δισ. ευρώ από το ΔΝΤ, τα οποία αποπληρώθηκαν πρόωρα το 2022 για να εξοικονομηθούν 230 εκατ. ευρώ σε τόκους. Όμως οι ουλές της λιτότητας—χαμένες δουλειές, σπίτια, όνειρα—ακόμα μας σημαδεύουν και παραμένουν στις κοινότητές μας, τις οικογένειές μας, τα όνειρά μας.
Ο Δρ. Αντωνίου και εγώ ενταχθήκαμε στους Ανεξάρτητους Έλληνες (ΑΝΕΛ), που ιδρύθηκαν από τον Πάνο Καμμένο το 2012, για να πολεμήσουμε την λιτότητα πολιτικά. Στις χαοτικές εκλογές του Μαΐου και Ιουνίου 2012, κατεβήκαμε υποψήφιοι για το Κοινοβούλιο, εγώ στην Α’ Πειραιώς και αυτός στην Βιωτία που είναι ο τόπος καταγωγής του. Οι ΑΝΕΛ πήραν 10,6% τον Μάιο, μετά 7,5% τον Ιούνιο, κερδίζοντας έδρες και ταράζοντας το σύστημα. Αν και κανείς από εμάς δεν έγινε βουλευτής, το να υπερασπιστούμε αυτά που πιστεύαμε έμοιαζε με νίκη. Αυτά τα χρόνια ήταν μια δίνη ελπίδας, απογοήτευσης και συντροφικότητας—σταθήκαμε όρθιοι. Μετά τις εκλογές, η απόσταση μεταξύ του γιατρού και εμένα μεγάλωσε για λόγους που είναι πολύ ασήμαντοι για να συζητηθούν, μια σιωπηλή απώλεια μέσα στον θόρυβο εκείνων των χρόνων. Αργότερα, κατέβηκα ξανά υποψήφια, μια φορά για τις δημοτικές εκλογές στην Α’ Πειραιά, δύο φορές ακόμα για το ελληνικό κοινοβούλιο και δύο για το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, μια μάχη που συνεχίζεται από τότε, αν και είναι εξαιρετικά δαπανηρή.
Μακριά από τον τόπο μου
Τώρα, καθώς πορεύομαι στο Μαϊάμι της Φλόριντα, μακριά από τον τόπο μου και τους φίλους μου, συνεχίζω να αγωνίζομαι—για την δικαιοσύνη, την Ελλάδα και τον νέα μου κατοικία, τις ΗΠΑ, και για ό,τι είναι σωστό σε αυτόν τον κόσμο. Όμως αυτές οι αναμνήσεις με χτυπούν σαν κύματα σε φουρτουνιασμένη θάλασσα. Μου λείπουν οι φίλοι μου από εκείνες τις μέρες, αυτοί που στάθηκαν δίπλα μου στις διαδηλώσεις και τις γεμάτες δράση συγκεντρώσεις και «πολιτικές εκδηλώσεις». Μου λείπει η ζωή μου γεμάτη σκοπό μέσα από τον ακτιβισμό, το φως της, το πνεύμα της. Μου λείπει ο σκοπός μας, η ακατέργαστη πίστη ότι μπορούσαμε να αλλάξουμε τα πράγματα. Η ειδοποίηση του Gmail, ένα φάντασμα από το 2010, που με ρωτά αν θα κρατήσω ή θα χάσω αυτό το email, τα έφερε όλα πίσω τόσο ζωντανά. Δεν είναι απλώς ένας λογαριασμός εμαιλ—είναι ένα κομμάτι του ποια ήμουν, ποιοι ήμασταν, και τώρα, πόσο μακριά έχουμε φτάσει.
Σήμερα, αυτή η ειδοποίηση του Gmail με χτύπησε δυνατά. Έχουν περάσει 15 χρόνια από τότε που πληκτρολόγησα το «minisi.kata» σε ένα πεδίο email, γεμάτη σκοπό και ελπίδα. Η θλίψη τρυπώνει όταν σκέφτομαι την Ελλάδα που χάσαμε—τις δουλειές, τα σπίτια, την αισιοδοξία. Αναρωτιέμαι πού είναι οι φίλοι μου τώρα, τι θα έλεγε ο Τάκης για όλα αυτά. Το email μοιάζει με φάντασμα, που ψιθυρίζει αναμνήσεις από διαδηλώσεις, νυχτερινές συζητήσεις και μια χώρα που πάλευε να αναπνεύσει. Να το επανενεργοποιήσω, να κρατήσω αυτό το κομμάτι του 2010; Ή να το αφήσω να φύγει, όπως τόσα άλλα από εκείνα τα χρόνια;
Ο φίλος μου Τάκης, ο βράχος μου, είναι ακόμα δίπλα μου, και είμαι ευγνώμων γι’ αυτό. Το ίδιο και με άλλους, που είμαστε ακόμα συνδεδεμένοι με αυτόν τον εγκάρδιο τρόπο που έχουν οι άνθρωποι όταν «έφαγαν ψωμί και βούτυρο μαζί». Όμως άλλοι, διασκορπισμένοι ή σιωπηλοί, και ο σκοπός, που ξεθώριασε όπως η μήνυση, αφήνουν ένα κενό. Είμαι περήφανη για όσα κάναμε. Μιλήσαμε όταν η σιωπή θα ήταν ευκολότερη.
Δεκαπέντε χρόνια μετά, είμαι περήφανη που πολεμήσαμε, αλλά το βάρος αυτών που χάθηκαν—φίλοι, τόπος, η Ελλάδα του 2010—με πνίγει με πολλούς τρόπους. Η Ελλάδα ακόμα επουλώνει τις πληγές της, φιλίες ξεθώριασαν, και οι αναμνήσεις ενός νεότερου εαυτού, γεμάτου φωτιά, σήμερα βαραίνουν την καρδιά μου.
Επίλογος: Θεραπεία Μέσα από την Φωτιά του Ακτιβισμού
«Μήνυση Κατά του Κράτους», φωτογραφία προφίλ στο facebook. Εικόνες Getty
Καθώς κάθομαι μακριά από τις ηλιόλουστες ακτές της Ελλάδας, η ειδοποίηση του Gmail για το minisi.kata@gmail.com, συνδεδεμένη με μια μήνυση που πλέον έχει ξεθωριάσει, με τραβά πίσω στο 2010, όταν ο ακτιβισμός ήταν η σωτηρία μου. Ως θεραπεύτρια, έμαθα ότι ο ακτιβισμός δεν αγωνίζεται μόνο για αλλαγή· επουλώνει ραγισμένα πνεύματα, αναδιαμορφώνει την κοινωνία και δίνει στην ζωή νόημα που συντηρεί, ακόμα και εδώ.
Η θεραπεία έχει να κάνει με το να επανορθώνεις ό,τι είναι σκισμένο ή πληγωμένο—μέσα μας και γύρω μας. Το 2010, η Ελλάδα ήταν διαλυμένη, αλλά οι ακτιβιστικές μας φωνές ήταν πράξεις αντίστασης και θεραπείας. Κάθε ανάρτηση που μοιραζόμουν, κάθε διάλεξη που προωθούσα, ήταν μια βελονιά σε μια πληγή, μετατρέποντας την απελπισία σε ελπίδα. Ο ακτιβισμός ενώνει τους ανθρώπους, δημιουργώντας δεσμούς που υπερβαίνουν την απόσταση και τον χρόνο. Αυτοί οι κοινοί αγώνες με φίλους για την πατρίδα μας και τα ιδανικά μας—που τώρα μου λείπουν. Φίλοι που έγιναν οικογένεια στον κοινό μας αγώνα—υφασμένοι σε έναν ταπισερί ανθεκτικότητας. Ήμασταν ξένοι που έγιναν σύντροφοι, η απόγνωση μετατράπηκε σε πρόκληση. Αυτή η συλλογική φωτιά δεν μας θεράπευσε μόνο· φύτεψε σπόρους για αλλαγή, σπόρους που ακόμα ανθίζουν μέσα μου σήμερα.
Η κοινωνία θεραπεύεται μέσα από τα κύματα του ακτιβισμού, λεπτά αλλά βαθιά. Η μήνυσή μας δεν σταμάτησε την διάσωση, αλλά πυροδότησε συζητήσεις που αντηχούσαν πέρα από το 2010. Αμφισβήτησε την εξουσία, έθεσε ερωτήματα για την κυριαρχία και έδειξε ότι οι απλοί άνθρωποι μπορούσαν να αντισταθούν. Κάθε συγκέντρωση, κάθε υπογραφή, ήταν ένα βότσαλο σε μια λίμνη, που κυμάτιζε προς τα έξω για να εμπνεύσει άλλους. Η υπόθεση της «Μήνυσης Κατά του Κράτους» βοήθησε να αλλάξει το πολιτικό τοπίο της Ελλάδας, ανοίγοντας τον δρόμο για αντι-λιτοτητικά κινήματα όπως οι ΑΝΕΛ. Ακόμα κι αν δεν κερδίσαμε, οι φωνές μας αναδιαμόρφωσαν την αφήγηση, αποδεικνύοντας ότι η κοινωνία μπορεί να κατευθυνθεί προς την δικαιοσύνη όταν αρκετές καρδιές ενωθούν. Η κληρονομιά του ακτιβισμού δεν βρίσκεται μόνο στους νόμους που αλλάζουν αλλά στα μυαλά που αφυπνίζονται, στις κοινότητες που δυναμώνουν και στην ελπίδα που διατηρείται. Αυτά τα κύματα, που γεννήθηκαν το 2010, ακόμα αγγίζουν ζωές, υπενθυμίζοντάς μας ότι καμία αντίσταση δεν είναι πολύ μικρή.
Ως θεραπεύτρια, άντλησα από την ενέργεια του ακτιβισμού για να τροφοδοτήσω το κάλεσμά μου. Η δουλειά μου—είτε καθοδηγώντας κάποιον μέσα από την θλίψη με λόγια, είτε ανακουφίζοντας τον πόνο με τους καθαρισμούς αρνητικής ενέργειας, είτε κρατώντας χώρο για την ιστορία του—αντικατοπτρίζει την αποστολή του ακτιβιστή: να δεις τι είναι σπασμένο και να τολμήσεις να το επανορθώσεις.
Το 2010, η μήνυση έδωσε στη θεραπεία μου έναν βαθύτερο σκοπό, ριζώνοντάς την στον συλλογικό αγώνα. Η οργάνωση συγκεντρώσεων έμοιαζε με την διεξαγωγή διαλογισμού, κάθε συμμετέχων έβρισκε παρηγοριά στον κοινό σκοπό. Η προώθηση των ομιλιών του γιατρού ήταν σαν να προσφέρω θεραπεία, διαδίδοντας ελπίδα σε αυτούς που ήταν σε απόγνωση. Αυτή η ενέργεια μεταφέρθηκε στην πρακτική μου θεραπείας, όπου άκουγα τις ιστορίες απώλειας των πελατών—δουλειές, σπίτια, όνειρα—και έπλεκα την ανθεκτικότητα που έμαθα από τον ακτιβισμό.
Ακόμα και τώρα, στο εξωτερικό, διοχετεύω αυτή την φωτιά του 2010 στη δουλειά μου, αγωνιζόμενη για δικαιοσύνη μέσω κοινοτικής προσέγγισης και ολιστικής φροντίδας. Αυτό με κρατά γειωμένη, αυτό κάνει τον πόνο της απόστασης ανεκτό. Οι αναμνήσεις αυτών των φίλων, αυτού του σκοπού, αυτής της Ελλάδας, χτυπούν δυνατά—κύματα σε μια τρελή θάλασσα—αλλά τροφοδοτούν τον σκοπό μου, με κρατούν συνδεδεμένη, αλλά οι άλλοι αγώνες, σιωπηλοί ή χαμένοι, όπως η μήνυση, αφήνουν ένα κενό. Ωστόσο, ο ακτιβισμός με δίδαξε ότι η θεραπεία είναι ένα ταξίδι, όχι ένα τέλος. Βρίσκεται στον αγώνα, στους δεσμούς, στο νόημα που σμιλεύουμε από τον πόνο. Σε όποιον διαβάζει αυτό, η φωνή σας μπορεί να θεραπεύσει εσάς και τον κόσμο. Συνεχίστε να αγωνίζεστε, να θεραπεύετε, να αγαπάτε. Και στους φίλους μου από το 2010, όπου κι αν είστε, είστε στην καρδιά μου, για πάντα.
Ξένια Ιωαννίδου, Απόσπασμα από την αυτοβιογραφία μου «Ιστορίες της ζωής μου» που θα εκδοθεί σύντομα
